|
HISTORIA
MIASTA
Pierwsza
wzmianka o Opatowie 1189 lub 1212. Osiedle we wczesnym
średniowieczu zapewne własnością klasztorna, chyba
benedyktynów, później może przejściowo do 1232 cystersów.
Zapewne 2. poł. w. XII ufundowana kolegiata. 1232
utworzone biskupstwo łacińskie dla Rusi z siedzibą
w Opatowie, ale w tymże roku dobra opatowskie odebrane
bpowi ruskiemu i nadane biskupstwu lubuskiemu. Miasto
położone nad rzeczka Opatówką, przy średniowiecznej
drodze z Wielkopolski i Pomorzu na Ruś (Żarnów lub
Inowłódz albo Radom-Zawichost lub Sandomierz); w.
XV-XVIII duże znaczenie idącej przez Opatów drogi
z Krakowa na Litwę. Osiedle wczesnośredniowieczne
na pn. brzegu Opatówki: na wyniosłości zwanej Żmigród
zapewne gród (funkcjonujący w końcu w. XII, dziś wzgórze
zw. Zamczysko), kościół N. P. Marii (parafialny, od
1471 bernardynów) i osada (albo nawet parę osad);
dawniejsze jeszcze osadnictwo może na dzisiejszym
wzgórzu szpitalnym zw. Grodzisko. Na pd. brzegu Opatówki,
na wzgórzu założona kolegiata, przy niej może wczesnośredniowieczny
targ. Tutaj lokacja miasta 1282. Ok. 1317-28 założone
nowe miasto. Wielki Opatów, na wsch. od starego, obejmujące
również jego część. Zniszczone 1502 przez Tatarów.
Sprzedane 1514 przez biskupów lubuskich Krzysztofowi
Szydłowieckiemu kanclerzowi wielkiemu koronnemu, który
ok. 1515-30 opasuje miasto murem z czterema bramami;
Krakowska, Sandomierska, Lubuska i Warszawska, istniejącą
do dziś, położoną w wąwozie, w pn.-zach. części obwodu,
obok kolegiaty; wtedy założone wodociągi, wykonane
przez rurmistrza Wacława Morawę. Po śmierci kanclerza
1532 miasto własnością Tarnowskich, od 1567 Ostrogskich
i Radziwiłłów, ok. poł. w. XVII Wiśniowieckich, następnie
Sanguszków, Lubomirskich i Potockich. W. XVI-XVIII
- miejsce sejmików woj. sandomierskiego. Niszczone
przez pożary m. i. 1551, 1751, 1834, 1849. Ośrodkiem
równoleżnikowo usytuowany rynek prostokątny, wydłużony,
z ulicami narożnymi; zabudowa murowana, na ogół piętrowa,
w prostokątnych wydłużonych blokach; dawny bieg murów
dobrze czytelny. Na pd. od rynku równoległa do niego
ul. Szeroka stanowiąca odciążenie targowe; jej okolice
od w. XVI zamieszkane przez Żydów, którzy wznieśli
tu synagogę. Na pd.-wsch. od miasta cmentarz żydowski.
Obecny rozwój miasta wzdłuż dawnego przedmieścia sandomierskiego
i na wsch. |
|
*
Opracowane na podstawie "KATALOGU ZABYTKÓW SZTUKI
W POLSCE" TOM III, WOJEWÓDZTWO KIELECKIE, zeszyt
7: POWIAT OPATOWSKI; pod red. Jerzego Z. Łozińskiego
i Barbary Wolff |
|
