Wieści o Polsce czerpiemy nie tylko z pisanych dokumentów (roczników, kronik), lecz z rzeczy materialnych, z samych zabytków przeszłości.

Starożytny człowiek obierał wzgórza jako miejsca kultu sakralnego. Jednym z nich jest Łysa Góra (595 m). Historią swą sięga czasów kultury łużyckiej (1300-400 p.n.e.), najpóźniej epoki rzymskiej (I-IV w.), kiedy rozwinęło się hutnictwo u podnóża gór.
Na ślad dawnego kultu na Łysej Górze natrafiono w 1686 r. Przy wykopach pod fundamenty zachodniego skrzydła klasztoru, znaleziono "bożyszcze węglami osypane"
(Jabłoński).